W przypadku sporów rodzinnych, Koran wzywa męża do traktowania żony uprzejmie i aby zawsze miał na uwadze jej pozytywne cechy (zalety).
Allah mówi: {Obchodżcie się z nimi w sposób przyzwoity. A jeśli czujecie względem nich wstręt, to być może, czujecie wstręt do czegoś, w czym Allah umieścił wielkie dobro.} [Koran 4:19]
Jeśli problem dotyczy złego zachowania żony, ale tylko w przypadku takich zachowań, które mogą wywołać nushuz - rebelię, arogancję, nieprzyzwoite, rozwiązłe zachowanie, mąż może namawiać ją do poprawy i apelować do jej rozsądku w miły i mądry sposób. W większości przypadków środek ten może być wystarczający. Uczeni zgadzają się, że jeśli napomnienie to nie jest zgodne z prawem szariatu, to mąż nie ma do tego prawa, zgodnie z zasadą: "Nie ma posłuszeństwa wobec stworzenia, jeżeli oznacza to nieposłuszeństwo wobec Stwórcy". [sahih hadis]. W przypadku, gdy problem nadal występuje, mąż może wyrazić swoje niezadowolenie w inny pokojowy sposób, poprzez spanie w oddzielnym łóżku. Zdarzają się przypadki jednak, kiedy żona nadal umyślnie znęca się i wyraża pogardę w stosunku do męża i lekceważy jej obowiązki małżeńskie. Zamiast rozwodu, mąż może odwołać się do innego środka, który może uratować małżeństwo, przynajmniej w niektórych przypadkach. Taki środek jest dokładnie opisany jako delikatne klepnięcie na ciele, ale nigdy nie w twarz, traktując to bardziej jako symboliczny środek napomnienia, („obudzenia”- tak, jak czasem potrząsamy kimś, do którego nie przemawiają żadne argumenty). Może tak uczynić tylko w skrajnych przypadkach i tylko wtedy, jeżeli na pewno poprawiłoby to sytuację. Jednakże, jeśli istnieje obawa, że mogłoby to pogorszyć stosunki lub być powodem rozpadu rodziny, to powinien tego zaniechać całkowicie.
Allah mówi:
{Mężczyzni są opiekunami
[qaua'muna `ala - stróż, opiekun, obrońca, nadzorca] kobiet ze względu na to, że Allah dał wyższość (jest to wyższość w obowiązkach, a nie w ludzkości tj. obowiązek zapewnienia jedzenia, mieszkania, itd. [Tafsir at-Tabari, Tafsir ibn-Kathiir, Imaam Al Kurtubi w swoim tafsirze dodał, że wyższość mężczyzny tkwi w jego sile i twardości, w przeciwieństwie do kobiet, które są delikatne i wrażliwe.]) jednym nad drugimi, i ze względu na to, że oni rozdają ze swojego majątku. Przeto cnotliwe kobiety są pokorne, posłuszne Bogu i zachowują w skrytości to, co zachował Allah. I napominajcie te, wobec których nieposłuszeństwa, rebeli, lekceważenia [nushuuz] i złego postępowania się boicie, najpierw upomnijcie je, jeśli to nie działa pozostawcie je w łożach, a ostatecznie uderzcie [idribuhunna] (klepnijcie) je (lekko). A jeśli są wam posłuszne, to nie stosujcie wobec nich przymusu ani złych słów. Zaprawdę, Allah jest Wzniosły, Wielki! } [Koran,4:34]
Nawet tutaj to maksymalne działanie jest ograniczone przez nastepujące punkty:
1. Musi to stanowić rzadki wyjątek od reguły wzajemnego szacunku, życzliwości i odpowiedniego traktowania. Na podstawie Koranu i hadisów środek ten może być stosowany jedynie w przypadkach niegodziwości ze strony żony lub skrajnego powstrzymania się i odrzucenia spełnienia racjonalnej, zgodnej z prawem islamu, prośby męża. Nawet wtedy, inne środki, takie jak zachęta, należy zastosować najpierw.
{I z Jego znaków jest to, iż On stworzył dla was żony z was samych, abyście mogli odpocząć przy nich; i ustanowił między wami miłość i miłosierdzie.} [Koran, 30:21]
{...One są ubiorem dla was, a wy jesteście ubiorem dla nich...} [Koran, 2:187]
2. Zgodnie z hadisem, nie jest dopuszczalne uderzyć kogokolwiek w twarz oraz powodować jakąkolwiek krzywdę. Co hadis definiuje jako „dharban ghayra mubarrih” lub „lekkie uderzenie”, zostało zinterpretowane przez wczesnych uczonych jako (symboliczne) zastosowanie misłak (mała naturalna szczoteczka do zębów). Ata spytał Ibn `Abbas'a co znaczy „lekkie uderzenie” [darb], Ibn `Abbas odpowiedział, iż jest to uderzenie miswakiem lub czymś podobnym. (al-Qurtubi, al-Dżami li-Ahkam il-Qur`an, 5:172). Ponadto, jako dopuszczalne "uderzenie" zostało określone to, które nie pozostawia śladu na ciele. Interesujący jest fakt, że to określenie stanowi kryterium stosowane we współczesnym prawie Ameryki, aby oddzielić lekkie i nieszkodliwe uderzenie (klepnięcie) od uderzenia z "nadużyciem" w sensie prawnym. To jasno pokazuje, że nawet ta skrajna ostateczność nie spełnia definicji "fizycznego znęcania", "przemocy w rodzinie", lub „bicia żony" w prawie 20 wieku liberalnej demokracji.
3. Dopuszczalność takiego symbolicznego wyrazu powagi sytuacji nie oznacza, że jest to godne pożądania. W kilku hadisach, Prorok Muhammad (salla Allahu alejhi wa sallam) zniechęca do tego środka. Jego słowa są następujące:
"Nie bijcie kobiet sług Allaha";
"Niektóre (kobiety) odwiedziły moją rodzinę skarżąc się na swoich mężów (o pobicie ich). Ci (mężowie) nie są najlepszymi z was";
"Czy nie jest hańbą, kiedy jeden z was bije swoją żonę, bez skrupułów, jak bije niewolnika, a póżniej, pod koniec dnia, z nią śpi?" [Patrz Rijad Al-Salihin,137-140].
W innym hadisie Prorok (salla Allahu alejhi wa sallam) powiedział: “Jak którykolwiek z was może bić swoją żonę, jak bije ogiera wielbłąda, a następnie spać z nią?” [Sahih Al-Bukhari, Rozdz.8.hadis 68, pp.42-43].
4. Prawdziwym naśladowaniem sunny jest podążanie za przykładem Proroka Muhammada (salla Allahu alejhi wa sallam), który nigdy nie uciekał się do tego środka, niezależnie od okoliczności.
5. Islamskie nauki są uniwersalne w naturze. Stanowią odpowiedż na potrzeby i okoliczności różnych czasów, kultur i okoliczności. Niektóre środki mogą sprawdzać się w niektórych przypadkach i kulturach lub niektórych osób, ale nie będą skuteczne w innych. Z definicji, "dopuszczalność" aktu, nie oznacza, że
jest on wymagany, popierany czy zabroniony. W rzeczywistości byłoby lepiej określić granicę dopuszczalności, tak jak w tym przypadku, zamiast pozostawiać go nieograniczonym i bez zastrzeżeń, lub całkowicie ignorować go. Wobec braku ścislych kwalifikatorów, osoby mogą interpretować sprawy na swój sposób, co może prowadzić do przesady i realnych nadużyć. Tak naprawdę Koran wzywa mężczyzn w sytuacji konfliktowej do zastanowienia się, przemyślenia problemu, a nie do uciekania się do przemocy, jako środka do wyładowania emocji. Allah nakazuje mężczynom, aby w sytuacji kiedy żona zachowuje się w arogancki, zły sposób, spróbować delikatnie i mądrze wytłumaczyć jej, że źle postępuje i że jej zachowanie jest niezgodne z prawem Allah. Allah pokazuje, że są inne, ważniejsze drogi do rozwiązywania sporów niż bicie, czy rozwód. Sunna uczy muzułmanów, aby powstrzymywali swój gniew.
Prorok (salla Allahu alejhi wa sallam) powiedział: "Silnym nie jest ten, który pokonuje innych swoją siłą, lecz ten, który potrafi powstrzymać swój gniew." (Sahih Buchari, tom 8, nr. 135)
6. Wszelka przesada, okrucieństwo,przemoc w rodzinie lub nadużycia popełnione przez każdego "Muzułmanina" nie może nigdy zostać odniesione, uczciwie, do objawionego tekstu (Koran lub Hadisy). Za takie ekscesy i przemoc powinno obwiniać się osobę, która nie postępuje zgodnie z prawdziwą Sunną Proroka (salla Allahu alejhi wa sallam).
Natomiast w sytuacji, kiedy to mąż przekracza granice, jakie ustanowił Allah, kiedy źle traktuje swoją żonę lub nie spełnia swoich obowiażków, może ona napomnieć meża, aby nawrócił sie na właściwą drogę, bowiem Allah uczynił mężczyzn i kobiety przyjaciółmi, którzy nawzajem się napominają:
{A wierzący mężczyźni i wierzące kobiety są dla siebie nawzajem przyjaciółmi. Oni nakazują sobie to, co uznane, a zakazują sobie tego, co naganne.} [Koran, 9:71]
Jeśli mąż nie posłucha napomnienia żony, kobieta powinna zwrocić się do najbliższej rodziny lub do sędziego czy uczonego, który zwróci się do mężczyzny z napomnieniem. Uderzenie męża przez żonę mogłoby być niebezpieczne dla niej i wywołać agresję ze strony męża, a tym samym do eskalacji przemocy. Jeśli jednak mąż nie podejmie poprawy, wówczas Allah zezwolił na rozwód:
{Jeśli kobieta obawia się złego traktowania [nushuz] lub obojętności ze strony swojego męża, to nie będą mieli grzechu, jeśli dojdą między sobą do zgody, bo zgoda jest lepsza.} [Koran, 4:128]
{Jeśli obawiacie się rozdarcia między nimi obojgiem, to poślijcie rozjemcę z jego rodziny i rozjemcę z jej rodziny. Jeśli oni oboje zechcą się pogodzić, to Bóg doprowadzi do zgody między nimi. Zaprawdę, Bóg jest wszechwiedzący, świadomy!} [Koran, 4:35]
{A jeśli małżonkowie się rozłączą, to Bóg wzbogaci każde Swoją obfitością. Bóg jest wszechobejmujący, mądry!} [Koran, 4:130]
opracowane m.in. na podstawie:
fatwy dr Jamal Badawi
Tafsir ibn Kathir
